یائسگی
زمانی که عادت ماهیانه و قاعدگی خانم ها قطع می شود ، یائسگی رخ داده است. با یائسه شدن ، بانوان دیگر قادر به باردار شدن نیستند و با علائم ناشی از تغییرات شدید هورمونی مواجه می شوند. غالبا این عارضه در سنین بعد از 45 سالگی رخ می دهد. بدین ترتیب افرادی که زود تر از این سن یائسه می شوند ، دچار یائسگي زودرس خواهند شد. در ادامه دکتر لیلا سعیدی جراح و متخصص زنان ، زایمان و نازایی در این رابطه اطلاعات کاربردی ارائه می دهد. از این رو نظر شما را به ادامه مطلب جلب می کنیم.
نارسایی اولیه تخمدان سبب کاهش ترشح هورمون استروژن می شود و میزان fsh نیز افزایش می یابد ، این موضوع دلیل اصلی یاسئگی است.
عوامل ایجاد یائسگی
تخمدان ها محل ذخیره تخمک ها هستند و با ایجاد هورمون های پروژسترون و استروژن قاعدگی و تخمک گذاری را تنظیم می کنند. در صورتی که تخمدان ها دیگر هر ماه تخمک آزاد نکنند ، قاعدگی در فرد ایجاد نمی شود. در چنین حالتی يائسگي اتفاق می افتد.
این عارضه ، معمولا در دو حالت رخ می دهد. حالت اول که یک روند طبیعی بوده و با افزایش سن در خانم ها اتفاق می افتد ، یائسه شدن به حالت طبیعی است. حالت دوم زمانی است که خانم ها در اثر صدمه دیدن، عمل جراحی یا بیماری، زودتر از موعد یائسه می شوند. این يائسگي که پیش از سن 40 سالگی در خانم ها رخ می دهد ، يائسگي زود رس نامیده می شود.
مراحل یائسگی
به طور کلی يائسگي دو مرحله دارد :
- در مرحله اول به تدریج هورمون استروژن کاهش یافته و سیکل قاعدگی نامنظم خواهد شد. حتی در برخی موارد ممکن است فرد برای چند ماه عادت ماهانه نشود. این مراحل ادامه دارد تا زمانی که آخرین قاعدگی اتفاق بیوفتد. پس از آن دیگر قاعدگی حاصل نمی شود و فرد وارد مرحله یائسه شدن کامل خواهد شد.
- در مرحله دوم که همان يائسگي کامل نام دارد ، اگر پس از گذشت یک سال از آخرین قاعدگی ، فرد دیگر عادت ماهانه نشود ، یائسه کامل شده است. از علائم دراز مدت یائسگي می توان به پوکی استخوان و بیماری های قلبی اشاره نمود.
یائسگی طبیعی
اگر هنگام یائسه شدن ، هیچ عامل پزشکی یا جراحی باعث به وجود آمدن آن نشده باشد و این روند به تدریج و با افزایش سن اتفاق بیفتد. يائسه طبیعی رخ داده است که دارای سه مرحله اصلی می باشد :
دوران پیش یائسگی چطور پیش می رود؟
همانطور که از اسم پیش یائسگی پیداست ، این دوره ، دورانی ست که بدن زن به سوی یائسه شدن پیش خواهد رفت. در این مرحله گذر ، تخمدان ها هورمون استروژن کمتری را تولید می کنند و این امر به متوقف شدن آزادسازی تخمک منجر می شود. اینجاست که چرخه قائدگی نامنظم شده و غیر عادی طی می شود. در واقع تغییرات هورمونی که طی این دوره تجربه می شود به علت کاهش سطح استروژن است.
یکی از وظایف تخمدان تولید استروژن است که نقش اصلی را در سیستم تولید مثل بانوان ایفا می کند. پروژسترون هورمون دیگری در تخمدان است که این کاهش تولید استروژن باعث بهم ریختگی تعادل با پروژسترون می شود. وجود تناسب بین هر دو این هورمون هاست که تخمک گذاری را به طور درست ممکن می سازد و در صورت اشکال در این روند است که بدن فرد به سمت یائسه شدن رفته و فرد پایان سالهای مولد بودن و تولید مثل را تجربه می کند و در نهایت توانایی حاملگی را از دست خواهد داد.
یائسگی دوره طبیعی و نرمال در زندگی زنان است. در حالت کلی این دوران بین 8 تا 10 سال زمان خواهد برد و احتمال اینکه از 40 سالگی شروع شود ، بالاست. از طرفی احتمال این که دوره یائسگی از نیمه میانی 30 سالگی تا میانه 50 سالگی نیز آغاز گردد محتمل است. اگر این زمان پیش یائسگی قبل از چهل سالگی اتفاق بیافتد به آن “پیش رس” گفته می شود. برخی شرایط پزشکی و جسمانی باعث این نوع از یائسگی می شوند. اما چنانچه هیچ عارضه پزشکی برای جلو افتادن این دوره نباشد به آن “نارسایی زودرس تخمدان” می گویند. بعضی افراد پیش یائسگی را در مدت زمان کوتاهی طی می کنند و در حالیکه برای بیشتر زنان این زمان ممکن است ماه ها و سالها طول بکشد. در این محدوده زمانی پیش از یائسگی زمان و طول مدت چرخه ماهانه پریود زن غیر قابل پیش بینی و بی قائده طی خواهد شد.
دوران یائسگی
این مرحله در اثر عدم آزاد سازی تخمک توسط تخمدان ها و عدم قاعدگی در خانم ها به مدت یک سال اتفاق می افتد.
دوران پس از یائسگی
چند سال پس از اتفاق مذکور را در خانم ها دوران پس از یائسه شدن می گویند. در این مرحله علائم یائسه شدن در خانم ها برطرف می شود ؛ ولی عوارض ناشی از عدم تولید هورمون استروژن به قوت خود باقی است و با بالا رفتن سن تشدید می شود.
یائسگی زودرس
این نوع از اتفاق مذکور ، معمولا در اثر ایجاد بیماری ها، درمان های پزشکی یا ژنتیکی زودتر از سن طبیعی در خانم ها اتفاق می افتد. شایع ترین دلایل این اتفاق زودتر از موعد عبارتند از :
- انجام عمل هیسترکتومی برای برداشتن رحم
- ایجاد نارسایی زودرس در تخمدان ها
- برداشتن تخمدان ها به دلیل سرطان رحم یا اندومتریوز یا یائسگی القایی
- در جریان درمان شیمی درمانی یا رادیوتراپی برای از بین بردن سرطان
علائم پیش از یائسگی
این علائم غالبا 4 الی 5 سال پیش از يائسگي کامل پدید می آیند و با کامل شدن یائسگي شدت برخی از آن ها کمتر خواهد شد.
-
گرگرفتگی و تعریق شبانه
ممکن است در بالا تنه برای چند ثانیه یا چند دقیقه احساس گرمای شدید حاصل شود. این اتفاق ممکن است در طول روز چند بار تکرار شود و با مصرف داروهای هورمونی یا غیرهورمونی می توان آن را کنترل نمود.
-
مشکلات خواب و نوسانات خلفی
به دلیل گرگرفتگی و تعریق شبانه ممکن است فرد دچار اختلالات خواب یا افسردگی خفیف شود. به منظور کنترل کردن این عارضه می توانید کار های زیر را انجام دهید :
- اجتناب کردن از خوردن غذا های سنگین
- استعمال دخانیات
- مصرف قهوه و کافئین در بعد از ظهر را به حداقل برسانید.
- در طول روز چرت نزنید.
- پیش از خواب ماست یا شیر میل کنید.
- سعی کنید فضای محل خوابتان ساکت و خنک باشد.
-
خشکی واژن و بی اختیاری ادرار
درد به هنگام تماس جنسی ، خارش ، سوزش به هنگام ادرار و بی اختیاری ادرار از دیگر عوارض يائسگي هستند. به منظور کاهش درد تماس جنسی از روان کننده و برای درمان خشکی واژن می توانید از مرطوب کننده های واژن استفاده نمایید.
-
تغییرات در واژن
هنگامی که استروژن در بدن بانوان کاهش پیدا می کند ، بافت ناحیه تناسلی ، تحلیل رفته و نتیجه آن خشکی در واژن است. بدین ترتیب هنگامی که خانمی با سن بالا به صورت متوالی خشکی در واژن و درد ناشی از خشکی واژن ، حین رابطه جنسی احساس کند ، می تواند این علامت را نشانه از نشانه های یائسگی و کاهش سطح استروژن بدن خود بداند.
-
نکته !
استروژن ، ترشحات طبیعی در واژن تولید کرده که همانند شستشو در واژن عمل می کنند. طی تولید کافی این ماده ، ناحیه تناسلی مذکور و نرم است.
-
احساس گر گرفتگی
حتما گرگفتگی ناشی از یائسه شدن ، به گوش شما رسیده است یا این علامت را در خود یا عزیزانتان دیده اید. این حالت در واقع سبب گرم شدن سر ، گردن ، صورت ، و قفسه سینه می شود. گاهی نیز همانند موجی سرتاسر بدن خانم را در بر می گیرد. این اختلال که یکی دیگر از نشانه های یائسگی است اغلب در شب ها ایجاد می شود و مانعی برای خواب و استراحت کافی خانم است.
-
اضافه وزن
بعد از یائسه شدن ، سیستم متابولیسم بدن ، کمتر از سابق چربی سوزی می کند . این عارضه دلیلی است بر افزایش وزن بانوان ، به خصوص در دور کمر خانم ها چربی های انباشته شده بعد از یائسگی نمایان می شوند.
-
سردرد
هنگام ایجاد یائسگی ، سردرد زیادی در حد درد میگرنی احساس می شود ؛ اما این درد بعد از یائسه شدن به مرور از بین می رود.
-
ایجاد آسیب پذیری در پوست و مو
ماده استروژن تمامی بدن از جمله پوست و مو بانوان را تحت تاثیر قرار می دهد. به گونه ای که مو ها خشک و نازک می شوند و در بعضی مواقع در اثر این خشکی ، کاملا حالت پنبه ای به خود می گیرند. همچنین مرطوب کننده های بدن نیز از بین رفته و رطوبت پوست کاهش می یابد.
-
بی اختیاری در ادرار
گرچه بی اختیاری ادرار ممکن است عوامل دیگری نظیر بارداری متعدد نیز باشد. اما هنگامی که سطح استروژن ناحیه تناسلی کاهش پیدا می کند ، مجاری ادرار کشش خود را از دست داده و به مرور خشک و نازک می شود. بدین ترتیب اولین نشانه های بی اختیاری ادرار هنگام خنده ، عطسه ، سرفه و عوامل این چنینی بروز پیدا می کند.
-
خون ریزی های غیر عادی
خون ریزی غیر عادی مبحثی پیچیده تر از آن است که در این مطلب بگنجد . اما بدانید که اگر در طولانی مدت دچار خون ریزی زیاد هستید ، می توانید با مراجعه به پزشک و با توجه به صلاحدید وی ، با عمل کورتاژ یا تکه برداری از رحم ، به خون ریزی خود پایان دهید.
گاهی نیز خون ریزی زیاد به دلیل مشکل سرطان یا فیبروم است. در هر صورت هنگام مواجه با این عارضه پیشنهاد می دهیم با پزشک خود دیدار داشته باشید.
علائم و نشانه های عصبی که در یائسگی نمایان می شود
بسیاری از اختلال های عصبی به دلیل تغییر هورمون بدن ، در بانوان اتفاق می افتد. این اختلالات طبیعی شامل موارد زیر هستند:
- بی خوابی
- حس افسردگی و نا امیدی
- احساس خستگی مفرد
- فراموش کردن کار ها
- احساس استرس و تنش بالا
- کاهش میل جنسی
- احساس اضطراب
- بالا رفتن میزان حساسیت
طبق گفته متخصص زنان در شهرری البته امروزه با استفاده از لیزر واژینال می توان نسبت به درمان خشکی واژن ، بی اختیاری ادرار و درد به هنگام نزدیکی اقدام نمود. این روش درمانی حدود 2 تا 3 ساعت به طول می انجامد.
